انواع حریق و طبقه بندی آن ها
زمانی که انواع حریق را بشناسیم قطعا این توانایی را نیز پیدا خواهیم کرد که هنگام اعلام حریق بتوانیم آن را راحت تر نیز خاموش کنیم.اصولا یکی از ملاحظات مهم در هنگام انتخاب خاموش کننده (کپسول آتشنشانی)، نوع مکانی است که کپسول آتش نشانی در آن قرار می گیرد. بر اساس استاندارد سازمان N.F.P.A به خاموش کننده ها حریق ها به گروه های D,C,B,A تقسیم شدند. اما بر اساس تقسیم بندی کشورهای اروپایی حریق ها به ۵ دسته D,C,B, AوE می شوند. کشور ما نیز تقسیم بندی اروپایی را مبنای کار قرار داده است.
مثلث اطفاء حریق چیست ؟
در تشریح انواع حریق باید عرض شود که در هنگام آتش سوزی سه عامل بایستی وجود داشته باشد تا حریق گسترش یابد. حرارت، اکسیژن و مواد سوختنی سه ضلع این مثلث می باشند. در صورتی که شما بتوانید یکی از این ضلع ها را حذف کنید عملا کار اطفا را انجام داده اید و آتش را خاموش خواهید کرد به این سه عامل مثلث حریق می گویند.
البته جدیدا عامل دیگری به این مثلث حریق اضافه شده است که واکنش زنجیره ای نام دارد و از این به بعد می توان مربع حریق از آن نام برد. مزیتی که این عمل دارد این است که شما می توانید از انفجار ها در لحظات اولیه جلوگیری به عمل آورید.
انواع حریق بر اساس استاندارد NFPA
در ادامه به بررسی انواع حریق بر اساس استاندارد جهانی nfpa می پردازیم. این استاندارد جهت طبقه بندی و کلاس بندی حریق مورد استفاده قرار می گیرد.
حریق نوع A
حریق کلاس A شامل سوختن هر ماده‌ای که پس از سوختن از خود خاکستر به جا می‌گذارد مثل مقوا، کاغذ، لباس، چوب، لباس های کثیف و آغشته به روغن،… در صورت وقوع چنین آتش هایی می بایستی از آب و یا هر نوع خاموش کننده ی حاوی آب برای کنترل حریق استفاده نمود.
جت آب می بایستی بر پایه آتش پاشیده شده و کم کم بر سرتاسر آتش گسترش یابد. در صورت امکان مواد سوختی را از منبع ایجاد حرارت جدا کنید.
حریق نوع B
حریق کلاس B شامل تمام مایعات قابل اشتعال می باشد مثل بنزین، نفت، روغن، پارافین، رنگ، رزین، چوب و… برای کنترل چنین آتش هایی از خاموش کننده های حاوی کف co۲ و یا پودر خشک بسته به مظروف بودن یا در جریان بودن مواد سوختنی استفاده می‌شود.
در صورتی که مواد سوختنی در داخل یک ظرف در حال سوختن است، از یک خاموش کننده حاوی کف استفاده کرده و جهت کف را به سمت پشت ظرف بگیریدبا اینکار کف به صورت یک لایه سرتاسری روی آتش قرار می‌گیرد.
در صورتی که ماده سوختنی در جریان باشد از یک خاموش کننده حاوی پودر خشک استفاده کنید و برای صورتی که ماده سوختنی در جریان باشد از یک خاموش کننده حاوی پودر خشک استفاده کنید و برای شروع کنید که از ابتدای شعله آتش شروع به پاشش پودر نمایید تا آتش را از منبع سوخت در حال جریان جدا نمایید.
پس از جدا نمودن حریق، می توان با یک خاموش کننده حاوی کف و یک پتو روی آتش را بپوشاند و آن را خفه کرد. در صورتی که از پتو برای خفه کردن آتش استفاده می کنید تا سرد شدن کامل مایع سوختنی، آن را برندارید زیرا رسیدن اکسیژن به آن ممکن است حریق را مجددا فعال کند. هرگز از آب برای خاموش کردن چنین آتش هایی استفاده نکنید زیرا به شدت با مایعات سوختنی واکنش داده و احتمال ایجاد انفجار وجود دارد.
حریق نوع C
حریق کلاس C این نوع حریق در اثر سوختن گازهای قابل اشتعال و یا مایعاتی که به سرعت به گاز تبدیل می‌شوند به وجود می آید. پروپان مایع شده، به سرعت به گاز تبدیل می گردد در صورتی که یک لیتر پروپان مایع در یک اتاق 2×2 ×3نشست کند به سرعت در اتاق پخش شده و یک ترکیب خطرناک و قابل انفجار را ایجاد می‌کند.
در صورتی که حریق هایی را از این دسته رخ می‌دهند، سریع سمت آتش نشانی را خبر دهید و سعی کنید که شیر کنترل سیلندر گاز یا مخزن را ببندید اگر تنها به بسته شدن شیر در قسمت انتهای شیلنگ انشعاب سیلندر یا مخزن، اکتفا کنید شعله آتش بر روی شیلن تأثیر گذاشته و موجب نشت بیشتر گاز خواهد شد.
هرگز تنها به خاموش کردن شعله آتش در نوع حریق اکتفا نکنید چرا یک در صورتی که شیر اصلی گاز بسته نشود گاز درمحیط پخش شده و یک محیط خطرناک و قابل انفجار را ایجاد می‌کند. در صورتی که قادر نیستید شیر اصلی سیلندر را ببندید سعی کنید تا با مقدار زیادی آب سیلندر را خشک کنید تا مسئولان آتشنشانی برسند. در چنین شرایطی هنگامی که آب بر روی سیلندر می پاشید خود را در پشت یک مانع محافظت کنید زیرا احتمال انفجار سیلندر وجود دارد.
در صورتی که خطر آسیب به افراد وجود دارد هرگز سعی نکنید که سیلندر را از آن محیط به جای دیگر انتقال دهید یا اینکه شیر سیلندر را ببندید. درصورتیکه حریق به سایر سیلندرها منتقل گردید سریعاً محیط را تخلیه کرده و به مسئول رده بالاتر خود اطلاع دهید.
اگر مطمئن نیستید که آیا قادر به کنترل و پیشگیری از حریق هستید یا خیر، محیط های اطراف حریق را تخلیه کرده و منتظر رسیدن مسئولین آتشنشانی بمالید. برای مقابله با حریق های دسته c بهترین ماده ی خاموش کننده پودر خشک، هالون ها، کف و دی اکسید کربن می باشند.
حریق نوع D
حریق کلاس D این نوع حریق در اثر سوختن برخی فلزات قابل اشتعال نظیر منیزیم، فسفات سدیم، پتاسیم و….. به وجود می‌آیند. بهترین کار برای مقابله با حریق دسته D این است که آن را به فرد کارآزموده و مسئول مربوطه بسپاریم.
هرگز از آب برای خاموش کردن حریق فلزات، استفاده نکنید زیرا باعث ایجاد انفجار می گردد .برای خاموش کردن این گونه حریق ها از پودر هایی با فرمول خاص استفاده می گردد. در شرایطی که هیچ گونه تجهیزات خاص برای کنترل این گونه حریق ها در دسترس نبود از شن و یا خاک خشک برای خاموش کردن آنها استفاده کنید.
پودرهای مخصوص اطفا اینگونه حریق ها، نمی بایستی بر روی آنها پاشیده شوند زیرا باعث پخش شدن فلزات سوختنی می شوند. می بایستی به آرومی پودرها را بر روی فلزات در حال سوختن ریخت. این فلزات در هنگام سوختن ،نور بسیار شدیدی تولید می‌کنند لذا هنگام اطفاء آنها بایستی از عینک حفاظتی با تیرگی بالا استفاده نمود. نادیده گرفتن هر کدام از موارد ذکر شده باعث آسیب جدی به چشم خواهد شد.
حریق نوع E
حریق کلاس E برای مقابله با حریق های الکتریکی از خاموش کننده های حاوی دی اکسید کربن و پودر خشک استفاده می‌شود .در هنگام اطفاء حریق های الکتریکی نکات زیر را مد نظر قرار دهید: قبل از اقدام به اطفاء حریق جریان برق را قطع کنید. درشرایطی که تجهیزات الکتریکی در حال سوختن برق دار می باشند هرگز فاصله خود را از آنها از یک متر کاهش ندهید.
در هنگام اطفاء حریق در محیط‌های محصور حتماً از رسپیراتور های ویژه استفاده کنید زیرا احتمال تولیدگاز های سمی وجود دارد. دی‌اکسید کربن co۲ بهترین ماده برای خاموش کردن حریق های الکتریکی می باشد زیرا این گاز به راحتی در تجهیزات نفوذ می‌کند.
در هنگام اطفاء این نوع حریق ها مسیر پاشش ماده خاموش کننده را به طوری تنظیم کنید که از یک طرف حریق با حرکات جارویی شروع کرده و تا انتهای حریق پیش بروید. هرگز از آب برای خاموش کردن حریق های الکتریکی استفاده نکنید زیرا این کار موجب برق گرفتگی می‌شود.
اکثر حریق های الکتریکی در اثر استفاده نابجا از یک وسیله برقی و یا نگهداری نادرست از تجهیزات برقی ایجاد می‌شوند. استفاده از فیوز با ظرفیت بالا باعث بی اثر شدن حفاظت دهی آن برای تجهیزات برقی با ظرفیت کم ،می گردد و در موقع لزوم فیوز عمل نمی نماید. آموزش لازم می بایستی در زمینه استفاده صحیح از تجهیزات برقی و تعمیر به موقع آن ها ،توسط فرد خبره به افراد داده شود.
سایرحریق ها
در این مقاله که در مورد انواع حریق و همچنین روش های مهار آنها صحبت کریم بیان شد که چه عواملی باعث ایجاد ریق می شوند و در مورد مثبث حریق صحبت کردیم.همچنین در مورد انواع کلاس های حریق و نحوه خاموش کردن هر کدام از آنها توصیه هایی عنوان شد.
در پایان یادتان باشد که حریق های ناشی از فعالیت های پخت و پز را به وسیله کف، پودر خشک، دی اکسید کربن و یا پتو خاموش می نمایند. هرگز ظرف غذایی را که در حال سوختن می باشد حرکت ندهید، زیرا باعث گسترش حریق می گردد. تجهیزات اطفاء حریق را همیشه در بهترین موقعیت مکانی از نظر دسترسی در زمان لازم قرار دهید.
