ایمنی و آتش نشانی دو مفهوم مهم در حفاظت و ایمن‌سازی افراد، محیط‌ها و اموال در مقابل حوادث و آتش‌سوزی هستند. این مفاهیم به دنبال تدابیری هستند که جلوی وقوع حوادث و آتش‌سوزی را می‌گیرند یا اثرات آن‌ها را کاهش می‌دهند. به طور خلاصه، ایمنی به مجموعه اقدامات و مدیریت ریسک‌ها برای جلوگیری از وقوع حوادث و خطرات اشاره دارد، در حالی‌که آتش‌نشانی به اقدامات و فرآیندهای مرتبط با اطفاء آتش و کنترل آتش‌سوزی می‌پردازد.
برخی اصطلاحات و مفاهیم مهم مرتبط با ایمنی و آتش‌نشانی عبارتند از:
1. ایمنی شخصی: استفاده از تجهیزات و وسایل ایمنی شخصی مانند کاپ و کفش ایمنی، کمربند ایمنی و ماسک‌های حفاظتی به منظور حمایت از افراد در برابر خطرات و حوادث مختلف.
2. آتش‌نشانی: اقدامات مرتبط با اطفاء آتش و کنترل حریق‌ها، از جمله استفاده از انواع آتش‌نشانی، سیستم‌های هشدار دهنده آتش، آموزش‌های اطفاء حریق و نقل‌وانتقال محصولات خطرناک.
3. آتش‌نشان: فرد حرفه‌ای که آتش‌سوزی را کنترل می‌کند و حادثه‌های مرتبط با حریق، انفجار و موارد مشابه را مدیریت می‌کند.
4. اعلام حریق: سیستم‌ها و دستگاه‌هایی که در صورت شناسایی حریق، به‌طور خودکار اعلام آن را به افراد مرتبط می‌کنند.
5. تخلیه اضطراری: طرح‌ریزی و اجرای فرآیندها جهت تخلیه سریع و ایمن افراد از محیط‌های خطرناک در صورت وقوع حوادث.
6. تجهیزات حفاظتی: وسایل و تجهیزاتی که برای ایمن‌سازی افراد و جلوگیری از آسیب‌ها و خطرات استفاده می‌شوند؛ مانند خمیرهای ضد آتش، نشانگرها، مخازن اطفاء حریق و …
7. فرار و نجات: طرح‌ریزی و تمرین‌های مرتبط با فرار و نجات افراد در شرایط اضطراری و خطرناک.
8. تحلیل خطر و ارزیابی ریسک: بررسی و ارزیابی خطرات محیطی و انسانی و اجرای اقدامات مناسب جهت کاهش آن‌ها.
همه این تدابیر به منظور حفاظت از جان و مال افراد و کاهش خطرات در محیط‌های مختلف انجام می‌شوند. این موارد در ابتدا با توجه به طراحی و معماری محیط‌ها، سپس با اجرای تدابیر مدیریتی و آموزشی در سطح جامعه و سازمان‌ها اجرا می‌شوند تا به اهداف ایمنی و آتش‌نشانی دست یافته شود.